Hiện tượng thiên nga đen là gì? Những sự kiện rung chuyển kinh tế thế giới
Thiên nga đen (Black Swan) là một thuật ngữ được đặt ra bởi một giáo sư tài chính, cựu thương nhân phố Wall, Nassim Nicholas Taleb. Khái niệm này dùng để chỉ những hiện tượng khó lường và không thể được dự đoán trước được, gây ra các hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế, thị trường tài chính và thị trường chứng khoán toàn cầu.
Các nhà đầu tư thường dự đoán xu hướng giá tương lai dựa vào lịch sử giá trong quá khứ. Tuy nhiên có một xác suất những sự kiện bất thường có thể xảy ra mà không ai có thể lường trước được làm cho cả thị trường biến động mạnh. Diễn biến của thị trường đang êm đẹp, các nhà đầu tư tin rằng mọi thứ sẽ cứ diễn ra như vậy. Cho đến khi một sự kiện làm chao đảo tất cả gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế. Đây được gọi là hiện tượng thiên nga đen.
1. Các sự kiện thiên nga đen khiến thế giới “chao đảo”
Nếu chúng ta nói về thị trường tài chính, nhất định sẽ không thể bỏ qua các sự kiện thiên nga đen nổi bật dưới đây.
1.1. Khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997
Cuộc khủng hoảng châu Á giai đoạn 1997–1998 đã gây ra sự sụt giảm tỷ giá hối đoái của đồng tiền quốc gia của nhiều nước Đông Nam Á, phá sản ngân hàng và sự trì trệ chung của nền kinh tế châu Á vào cuối những năm 1990.
Vào giữa thập kỷ cuối của thế kỷ 20, các nước trong khu vực bao gồm Thái Lan, Philippines, Malaysia, Indonesia và Hàn Quốc đã trải qua một thời kỳ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng. Sự tăng trưởng này phần lớn được hỗ trợ bởi các gói vay từ nước ngoài, được thúc đẩy bởi chính sách tiền tệ tự do của Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ và các điều khoản cho vay thuận lợi bằng nội tệ. Kết quả là, nền kinh tế của các nước châu Á bị tín dụng quá mức, gây ra sự sai lệch lớn và sụp đổ.
1.2. Bong bóng Dotcom
Sự kiện bong bóng dotcom xảy ra vào năm 2001 đã khiến thị trường công nghệ sụp đổ. Thị trường chứng khoán cũng lao dốc kéo theo suy thoái kinh tế. “Bong bóng Dotcom” được quan sát từ năm 1995 đến 2001.
Bong bóng được hình thành do sự gia tăng cổ phiếu của các công ty Internet (chủ yếu là của Mỹ), cũng như sự xuất hiện của một số lượng lớn các công ty Internet mới. Cổ phiếu của các công ty hứa hẹn tích hợp công nghệ Internet đã tăng vọt về giá trị. Tuy nhiên, nhiều mô hình kinh doanh mới lại không hiệu quả, gây ra làn sóng phá sản. Vào đầu những năm 1990, 2000, do đầu cơ và sự lạc quan không chính đáng, các nhà đầu tư đã mất khoảng 5 nghìn tỷ đô la.
1.3. Vụ tấn công 11/9
Hiện tượng thiên nga đen trên thị trường chứng khoán không phải là ví dụ duy nhất. Ngày 11 tháng 9 năm 2001, dường như là một trong những ngày bi thảm nhất. Những kẻ khủng bố cướp máy bay dân dụng cùng với hành khách trên máy bay và đưa họ đến tòa tháp đôi của Trung tâm Thương mại Thế giới ở New York. Đó là một mất mát thảm khốc: hơn 2.900 người chết trong vụ tấn công.
Ngay sau đó, Hoa Kỳ đã phát động một chiến dịch chống khủng bố quy mô lớn. Tuy nhiên, sau thảm kịch, một số người bắt đầu tuyên bố rằng các sự kiện của ngày 11 tháng 9 có thể đã được dự đoán từ trước.
1.4. Khủng hoảng tài chính thế giới năm 2008
Sự kiện này xảy ra một năm sau khi xuất bản cuốn sách của Taleb, nơi ông sử dụng thuật ngữ này. Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu bắt đầu bằng cuộc khủng hoảng tài chính Hoa Kỳ năm 2007 – 2008. Chỉ số S&P 500, bao gồm 500 công ty lớn nhất nước Mỹ đã giảm 38,49% trong năm 2008.
Suy thoái kinh tế nghiêm trọng đến mức ngân hàng đầu tư Lehman Brothers phải nộp thủ tục phá sản lớn nhất trong lịch sử – 25 nghìn người mất việc làm, và công ty – 46 tỷ đô la giá trị thị trường. Tác động của cuộc khủng hoảng cũng ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán thế giới, khi đó đã mất khoảng 10 nghìn tỷ USD.
2. Lời khuyên cho nhà đầu tư
Thiên nga đen có thể ảnh hưởng đến hầu hết các khu vực, và đôi khi nó xảy ra ngay lập tức. Vậy các nhà đầu tư phải làm thế nào để bảo vệ chính mình? Trong cuốn sách của mình, Taleb viết rằng cách tốt nhất để giảm bớt ảnh hưởng của thiên nga đen là không cố gắng dự đoán nó. Theo tác giả, thay vào đó, cần phải hiểu tính tất yếu của nó và xây dựng các kế hoạch ổn định và bền vững sẽ giúp giảm khả năng xảy ra một sự kiện như vậy.
Thiên nga đen đến đột ngột và không báo trước. Do đó, bạn nên luôn cố gắng bảo vệ danh mục đầu tư của mình càng nhiều càng tốt trước những nghịch cảnh. Có một số nguyên tắc sau đây cần lưu ý trước sự kiện thiên nga đen chứng khoán nói riêng và với nền kinh tế nói chung.
2.1. Chấp nhận ý tưởng rằng con thiên nga đen tiếp theo nhất định sẽ đến
Khi bạn nghiên cứu lịch sử chuyển động của thị trường, bạn sẽ thấy rõ ràng rằng các sự kiện xấu luôn xảy ra. Vì vậy, tai nạn không nên đến bất ngờ mà là một chu kỳ bình thường của cuộc sống.
2.2. Hãy tận dụng những cơ hội mà thiên nga đen mang lại
Khi thị trường chứng khoán giảm và giá cổ phiếu sụt giảm do một sự kiện như vậy, thì việc đầu tư vào các công ty bền vững là điều đáng cân nhắc. Các công ty lớn sẽ có thể thoát ra khỏi khủng hoảng và giá trị tài sản sẽ tăng trở lại nhanh chóng hơn. Tuy nhiên một nguyên tắc cần lưu ý là không vay tiền quá nhiều để đầu tư.
2.3. Đa dạng hóa danh mục đầu tư
Lời khuyên này hoàn toàn phù hợp cho tất cả các nhà đầu tư. Hãy nhớ rằng nếu bạn chỉ có một tài sản trong danh mục đầu tư của mình, bạn sẽ bị ảnh hưởng rất nghiêm trọng bởi sự kiện thiên nga đen. Để đảm bảo các khoản đầu tư của bạn hãy luôn đa dạng hóa rủi ro để phòng một số trường hợp một lĩnh vực nào đó bất trắc thì bạn cũng không bị ảnh hưởng quá nhiều đến cuộc sống hiện tại.
Cuộc sống đầy rẫy những bất ngờ, một số trong số đó có tác động tiêu cực đến toàn thế giới. Lý thuyết thiên nga đen nói rằng “hy vọng vào điều tốt nhất, chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất”. Vì thế, bạn cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để không bất ngờ và có thể sẵn sàng đối mặt những sự kiện thiên nga đen.
