Lịch sử ông Trần Bắc Hà
Ông Trần Bắc Hà – Cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) từ 2008 – 2016 – từng được coi là “ông trùm” trong ngành tài chính Việt Nam. Ngoài “quyền lực che trời” tại BIDV, ông Hà cùng với nhiều người thân trong gia đình sở hữu khối tài sản lớn đến hàng nghìn tỷ đồng.
Ông Trần Bắc Hà sinh năm 1956, quê ở Hoài Ân, Bình Định. Ông là cử nhân tài chính kế toán.
Tháng 2/1981, ông bắt đầu làm việc tại BIDV.
Tháng 7/1991: Giám đốc BIDV chi nhánh Bình Định khi mới ở tuổi 35.
Tháng 10/1999: Phó tổng giám đốc BIDV.
Tháng 5/2003: Ủy viên HĐQT kiêm Tổng giám đốc BIDV
Tháng 1/2008: Chủ tịch HĐQT BIDV.
Ngày 1/9/2016, ông nghỉ hưu.
Tháng 6/2018, Tại kỳ họp 27 UB Kiểm tra Trung ương đã quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức khai trừ ông Hà ra khỏi Đảng.
Ngày 22/11/2018, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (CO3) ra quyết định khởi tố vụ án hình sự số 46/C03-P13 về tội “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng” quy định tại điều 206 bộ luật Hình sự năm 2015, xảy ra tại ngân hàng BIDV và quyết định khởi tố bị can, lệnh khám xét đối với ông Trần Bắc Hà.
Ngày 29/11/2018, ông Hà bị cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) tống đạt các quyết định và thi hành lệnh bắt tạm giam và khám xét.
Trước đó, UB Kiểm tra Trung ương kết luận ông Trần Bắc Hà, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Chủ tịch HĐQT BIDV chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Đảng ủy nhiệm kỳ 2010-2015, 2015-2020.
Theo kết luận của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương, cựu chủ tịch BIDV đã vi phạm quy trình, thủ tục, thẩm quyền, quy định về tín dụng trong việc phê duyệt chủ trương, quyết định một số khoản cho vay, bảo lãnh, đầu tư, quản lý nợ, trong đó có việc phê duyệt chủ trương cho vay 4.700 tỷ đồng đối với 12 công ty liên quan đến vụ án xảy ra tại ngân hàng Xây dựng. Theo kết quả điều tra bổ sung vụ án Phạm Công Danh thì Bắc Hà đã ký 12 báo cáo đồng ý chủ trương cho 12 công ty của Phạm Công Danh vay vốn.
Những vi phạm của ông Trần Bắc Hà là rất nghiêm trọng làm ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức đảng và BIDV, gây bức xúc trong xã hội, đến mức phải xem xét, xử lý kỷ luật. Hơn 8 năm giữ chức chủ tịch ngân hàng, ông được xem là linh hồn và có nhiều ảnh hưởng của BIDV. Tuy nhiên, ông không ít lần đối mặt với tin đồn bị bắt. Hồi năm 2013, ba người tung tin này đã bị phạt hành chính.
Ngày 18/7/2019, Trần Bắc Hà được xác nhận đã tử vong khi đang trong thời gian tạm giam chờ điều tra về những sai phạm trong hoạt động ngân hàng tại BIDV. Trần Bắc Hà bị tạm giam ở trại quân đội tại Sóc Sơn và được xác định tử vong với nguyên nhân được cho là bị bệnh. Trần Bắc Hà được đưa vào Bệnh viện Quân y 105 sáng 18 tháng 7 và được xác định “tử vong ngoại viện” (chết trước khi đưa vào bệnh viện).
Trần Bắc Hà có vợ là Ngô Kim Lan. Ngô Kim Lan cho đến cuối năm 2017 là người đại diện pháp luật của Công ty cổ phần Hoàng Anh Đất Xanh Quy Nhơn, thành lập năm 2009, chủ đầu tư Resort Hoàng Gia Quy Nhơn 4 sao.
Trần Bắc Hà và Ngô Kim Lan có hai người con, con gái là Trần Lan Phương và con trai Trần Duy Tùng. Trần Duy Tùng là Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn An Phú thành lập năm 2009 với số vốn điều lệ 200 tỷ đồng. Trần Lan Phương là chủ Công ty TNHH xuất nhập khẩu Thiên Hưng thành lập năm 2014, nay có vốn điều lệ 300 tỉ đồng. Ngày 29 tháng 3 năm 2019, Cơ quan Cảnh sát điều tra (C03), Bộ Công an đã khởi tố bị can đối với Trần Duy Tùng để điều tra về hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Trong thời gian từ năm 2008 đến tháng 9-2016, ông Trần Bắc Hà giữ chức vụ chủ tịch HĐQT BIDV, đại diện 40% vốn nhà nước tại BIDV. Năm 2012, BIDV chuyển sang hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần. Lợi dụng chức vụ và quyền hạn của mình, ông Hà đã có hàng loạt sai phạm như vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc của BIDV, lấy danh nghĩa BIDV trực tiếp thực hiện các hoạt động xúc tiến đầu tư tại Hà Tĩnh cho công ty “sân sau” do ông Hà sáng lập.
Cụ thể, ông Hà chỉ đạo thành lập 2 công ty gồm: Công ty CP Tập đoàn An Phú (do Trần Duy Tùng – con trai ông Hà – làm chủ) và Công ty CP chăn nuôi Bình Hà (do ông Hà nhờ 3 cá nhân không có năng lực tài chính đứng tên thành lập). Ông Hà đã chỉ đạo phê duyệt cấp tín dụng với các ưu đãi trái quy định của Ngân hàng Nhà nước và BIDV. Trong khi đó, 2 công ty “sân sau” của ông Hà là công ty Bình Hà và Trung Dũng không đủ năng lực tài chính vốn tự có để thực hiện dự án; cũng không đủ điều kiện để cấp tín dụng theo quy định của Ngân hàng Nhà nước và BIDV.
Cơ quan điều tra xác định việc cho vay tiền đã gây thiệt hại cho BIDV hơn 1.500 tỉ đồng. Trong đó khoản cấp tín dụng với Công ty Bình Hà gây thiệt hại hơn 683 tỉ đồng và khoản vay đối với Công ty Trung Dũng gây thiệt hại hơn 864 tỉ đồng.
Tác động đến thị trường chứng khoán
Đầu năm 2013, thị trường xuất hiện tin đồn ông Trần Bắc Hà bị bắt được tung ra cùng lúc với tin đồn Ngân hàng Nhà nước phá giá tiền đồng 2-3% đã khiến thị trường chứng khoán lao dốc mạnh hơn 4%, bốc hơi khoảng 1,6 tỷ đồng. Phần lớn cổ phiếu trên sàn đồng loạt bị bán tháo, cùng với đó là giá vàng, USD vọt.
Đỉnh điểm vào ngày 09/08/2017, hàng loạt cổ phiếu ngân hàng chìm trong “biển lửa” sau khi xuất hiện tin đồn ông Trần Bắc Hà bị bắt. Chỉ trong một ngày, 1,8 tỷ USD vốn hoá “bốc hơi” khỏi thị trường chứng khoán.
Tin đồn ông Trần Bắc Hà bị bắt đã lan rộng trên thị trường từ đêm 28.11, nhưng có lẽ sau vài lần “rập rình”, giá cổ phiếu giảm mạnh trước đó, các nhà đầu tư đã “miễn nhiễm” trước thông tin trên.
