Nhắc đến những nhà đầu tư vĩ đại nhất trong nhiều thập kỷ qua, chắc hẳn ai cũng nghĩ ngay đến Warren Buffett, cùng với sự thành công của Berkshire Hathaway. Nhưng có lẽ không nhiều người để ý đến người cộng sự thân cận, hay còn được gọi là “cánh tay phải” của ông – Charlie Munger. Hầu hết những thương vụ thành công của Warren Buffett trong khoảng 40 năm trở lại đây hầu hết đều có bóng dáng của Charlie Munger phía sau.
I. Charlie Munger là ai?
Charlie Munger hiện là Phó Chủ tịch tập đoàn Berkshire Hathaway. Với khối tài sản ước tính khoảng 1.19 tỷ USD, Charlie Munger là một trong những tỷ phú giàu có nổi tiếng thế giới. Cùng với Warren Buffett, “cặp bài trùng” đã trải qua biết bao thương vụ thành công vang dội, khiến giới đầu tư không khỏi nể phục.
Nhiều tiếng vang là vậy, nhưng chắc hẳn ít ai biết đến một Charlie Munger những ngày còn chưa có gì trong tay.
Cuộc đời Charlie Munger là một chuỗi những bi kịch với vô vàn sóng gió. Tuy nhiên Munger luôn mạnh mẽ trước số phận và luôn vượt lên được trước mỗi biến cố lớn trong cuộc đời..
II. Câu chuyện cuộc đời Charlie Munger
Charlie Munger (Charles Thomas Munger) sinh ngày 1/1/1924. Ông sinh ra và lớn lên tại Omaha, Nebraska – cũng là quê hương của Warren Buffett. Gia đình Munger vốn dĩ đi lên từ nghèo khó. Nhờ có ông nội của ông, một thẩm phán liên bang, sau này gia đình Munger được đưa lên hàng danh giá trong khu vực. Cha của Munger – Alfred Case Munger – là một luật sư.
Sinh ra trong một gia đình có truyền thống coi trọng việc học, Charlie Munger luôn cố gắng học hành thật giỏi giang. Ông đã đỗ vào chuyên Toán của Đại học Michigan khi mới chỉ 17 tuổi.
Tuy nhiên, thế chiến thứ 2 xảy ra và ông đành phải bỏ ngang việc học để ghi danh vào quân đội. Trong quân đội, ông vẫn đăng ký học hàm thụ của Đại học New Mexico và Học viện Công nghệ California để lấy các chứng chỉ ngành khí tượng học. Sau đó, ông trở thành nhân viên khí tượng quân đội ở một trung tâm khí tượng tại Alaska.
Charlie Munger tự cho rằng mình không có ích nhiều cho quân đội và nhờ có may mắn mới được đóng quân xa vùng nguy hiểm. Khi đó, rủi ro lớn nhất mà ông phải đối mặt đó là vấn đề tài chính. Chưa bằng lòng với những đồng lương quân đội ít ỏi, ông quyết định tăng thêm thu nhập bằng cách chơi poker.
Bản thân ông cũng bất ngờ vì nhận ra mình chơi rất tốt, vì đã tìm ra được cách thua nhanh khi gặp tình huống xấu và mạnh tay khi có những lá bài tốt trong tay. Không ngờ đây cũng chính là tiền đề cho sự nghiệp tài chính sau này của ông.
Khi chiến tranh kết thúc, ông giải ngũ và tiếp tục sự nghiệp học hành của mình. Không quá khó khăn, nhờ nỗ lực tham gia các khóa học cao cấp tại Caltech ông đã giành được một tấm vé vào thẳng Khoa Luật trường Đại học Harvard danh giá.
Khoảng thời gian này ông gặp được người phụ nữ của đời mình – Nancy Huggins – và nhanh chóng tiến tới hôn nhân khi mới chỉ 21 tuổi. Mọi việc vẫn suôn sẻ và êm đẹp với Charlie Munger cho đến sau khi ông tốt nghiệp loại giỏi Đại học Harvard. Ông cùng gia đình chuyển tới một vùng quê ở Califonia để bắt đầu sự nghiệp luật sư tại nơi đây.
III. Những biến cố trong cuộc đời
Cuộc đời Charlie Munger bắt đầu xuất hiện những biến cố từ năm ông 29 tuổi. Sau những bất hòa không thể giải quyết, năm 1953, Munger và vợ quyết định ly hôn sau 8 năm sống chung. Sau khi ly thân, vợ cũ của Munger gần như lấy hết mọi tài sản, kể cả căn nhà của họ.
Mặc dù họ vẫn sắp xếp ổn thỏa trong việc chu cấp bảo trợ cho những người con, nhưng Munger vẫn phải chịu cảnh một nách ba đứa con thơ khi gần như không có gì trong tay. Munger đành phải dọn đến ở một căn phòng của câu lạc bộ trường đại học. Ông cũng mua lại một chiếc xe Pontiac sơn màu vàng cũ kỹ tàn tạ. Khi được cô con gái nhỏ hỏi rằng tại sao ông lại đi con xe tồi tàn ấy thì ông chỉ biết trả lời cay đắng rằng “để làm nản lòng những cô nàng đào mỏ”.
Một năm sau khi sống riêng, sóng gió lại ập đến với Munger khi Teddy – cậu con trai duy nhất của ông bị phát hiện mắc bệnh ung thư bạch cầu khi chỉ mới 8 tuổi.
Dù ông và người vợ cũ đã cố gắng tìm đến mọi sự trợ giúp từ giới y học, nhưng tại thời điểm đó, căn bệnh dường như là vô phương cứu chữa. Khoảng thời gian này, Teddy phải thường xuyên lui tới bệnh viện. Munger cũng tranh thủ vừa đi làm ở văn phòng vừa liên tục vào viện thăm con.
Lần nào đến thăm ông cũng luôn ôm chặt con mình vào lòng, trong cảm giác bất lực của một người cha không thể làm gì để cứu được con. Nhiều người đã chứng kiến Munger đi dọc các con phố của Pasadena khóc cho con trai mình, khóc vì cuộc sống quá bất công khi cướp đi của ông quá nhiều thứ, cướp đi những người xung quanh ông.
Sau một năm chống chọi với bệnh tật, Teddy Munger qua đời. Khi đó, Charlie Munger mới 31 tuổi – tuổi 31 đầy sóng gió.
Nhưng rồi ai cũng phải bước tiếp. Ông quyết tâm gạt qua những đau khổ trước mắt để bắt đầu hành trình mới.
Munger quyết định đi bước nữa dù rất khó khăn với ông sau khi trải qua cảnh gia đình tan vỡ. Đầu năm 1956, ông cưới Nancy Berry Borthwick – một người phụ nữ mạnh mẽ cũng từng ly hôn như ông.
Nancy có hai người con riêng, cuối cùng cả sáu người về chung một nhà và có một cuộc sống dần khá lên. Sau này, họ sinh thêm ba người con gái và một người con trai nữa. Một tay Nancy đảm nhận việc nuôi tám người con cùng việc chăm lo cho gia đình.
Ổn định chưa được bao lâu, bố Munger đột ngột qua đời. Vì vậy ông phải trở về quê hương để giúp gia đình vượt qua khoảng thời gian khó khăn. Sau chuyến về quê, Munger quyết định nghỉ việc để mở công ty luật riêng – mang tên Munger, Tolles & Olson LLP – chuyên tư vấn pháp lí trong lĩnh vực bất động sản.
Nhưng rồi ông nhận ra rằng chỉ với công ty luật sẽ không thể giúp ông giàu có được. Vì vậy ông bắt đầu tìm kiếm những cơ hội khác để nâng cao thu nhập.
Ông xác định: Khách hàng đáng giá nhất của mình chính là bản thân. Vậy nên ông thường dành ra mỗi ngày một giờ để tự trau dồi kiến thức. Munger có một khao khát làm giàu khá mãnh liệt, nhưng không phải là để mua xe Ferrari xịn. Mục tiêu lớn nhất của Munger đó là độc lập tài chính. Ông không muốn để người khác thanh toán các hóa đơn cho mình.
IV. Cuộc gặp gỡ định mệnh với Warren Buffett
Trong khoảng thời gian làm việc tại quê nhà, Munger bắt đầu mở rộng xây dựng các mối quan hệ xung quanh.
Khi đó, một người góp vốn vào quỹ Buffett do quý mến ông nên đã mời ông đến dùng bữa cùng Warren Buffett tại một câu lạc bộ dành riêng cho những người giàu có ở Omaha.
Họ nhanh chóng làm quen và trở nên thân thiết với nhau. Có lẽ nguyên nhân khiến họ thân thiết được với nhau hơn là do Munger không hề nể sợ tài năng của Buffett. Chính Buffett là người thuyết phục Munger đổi nghề luật sư vì cho rằng “hành nghề luật sư là phí phạm tài năng”, và Munger cũng không phản đối ý kiến đó.
Cũng trong những cuộc trò chuyện với Buffett, Munger đã thể hiện sự hứng thú của mình trong lĩnh vực đầu tư.
Cuối cùng, sau nhiều tác động, ông đã thành lập quỹ Wheeler, Munger & Co vào năm 1962, với trụ sở đặt tại một văn phòng giao dịch chứng khoán Thái Bình Dương. Quỹ đầu tư của Munger tăng trưởng với tỷ suất gộp hàng năm vào khoảng gần 20%, trong khi chỉ số Dow jones thời điểm đó chỉ đạt khoảng 5%. Quỹ hoạt động được hơn 10 năm, cho đến khi sáp nhập với Berkshire Hathway vào cuối những năm 70.
Tuy nhiên chuỗi bi kịch cuộc đời của Munger vẫn chưa kết thúc. Sau này khi đã ổn định về tài chính thì Munger lại phải đối mặt với vấn đề sức khỏe.
Ngoài 50 tuổi, ông bất ngờ mắc phải căn bệnh đục thủy tinh thể và phải phẫu thuật. Vào thời điểm đó đục thủy tinh thể không phải là một bệnh khó chữa, với tỷ lệ phẫu thuật thành công lên đến 98%. Nhưng vận may không muốn tìm đến Munger, khi quyết định đẩy ông vào 2% còn lại. Ca phẫu thuật khiến ông bị mù hẳn một bên mắt và phải chịu những di chứng nặng nề.
Mặc dù việc để một ca phẫu thuật không quá phức tạp này thất bại là lỗi của bác sĩ thực hiện, nhưng Munger hoàn toàn không một lời trách móc mà chấp nhận nó như là lỗi lầm của mình.
Sau khi hồi phục, Munger lại tiếp tục quay trở lại việc kinh doanh. Ông không những không trách bệnh viện nơi đã làm mình mất một mắt mà thậm chí còn tham gia hội đồng quản trị của bệnh viện, rót vốn và phát triển nó lớn mạnh hơn.
V. Triết lý đầu tư của Charlie Munger
Charlie Munger không phải là một nhà đầu tư được tiếp xúc với những kiến thức tài chính từ hồi đi học. Ông vốn được đào tạo để trở thành một nhà khí tượng học, hoặc một luật sư.
Ấy vậy mà giờ đây Munger đã trở thành một nhà đầu tư đại tài, là một phần không thể thiếu của đế chế Berkshire Hathaway hùng mạnh ngày nay.
Khác với Buffett, đầu tư giá trị không phải là phương pháp đầu tư ưa thích của Munger. Ông cho rằng việc mua một doanh nghiệp tốt với mức giá vừa phải sẽ tốt hơn mua một công ty đang có nhiều vấn đề với mức giá rẻ.
Cũng chính nền tảng này đã được Munger áp dụng để thiết kế nên Berkshire như hiện tại.
Charlie Munger là một người thích tiếp cận mọi việc theo hướng tiêu cực. Khi đối diện với các vấn đề trong cuộc sống, ông đều đặt ra câu hỏi: điều tồi tệ nhất có thể xảy ra là gì? Nghe có vẻ gây khó khăn cho ông nhưng thực chất cách đối diện này lại rất có ích trong đầu tư.
Câu nói được xem là trích dẫn ưa thích của Munger đó là: “Nghịch đảo, luôn luôn nghịch đảo” – Carl Jacobi.
Tính cách của Charlie Munger bị chịu ảnh hưởng khá nhiều từ Benjamin Franklin. Ông coi trọng những lời nói từ Franklin còn nhiều hơn cả những gì được giảng dạy tại trường. Trong suốt sự nghiệp đầu tư của mình, Munger đã để lại những triết lý đầu tư rất hữu ích mà bất cứ nhà đầu tư nào cũng có thể học hỏi và áp dụng.
1. Ham muốn làm giàu nhanh chóng thường tiềm ẩn nhiều rủi ro
Thực tế, đã là con người hẳn là ai cũng muốn trở nên giàu có để sống một cuộc sống tốt hơn. Và tất nhiên, không ít người mong muốn đạt được mục tiêu giàu có càng sớm càng tốt.
Chính vì vậy họ trở nên liều lĩnh hơn và tìm mọi cách để nhanh chóng làm giàu.
Bởi vậy họ tìm đến cổ phiếu và các tài sản có sự biến động giá. Tuy nhiên chính ham muốn làm giàu nhanh khiến họ đầu tư một cách mù quáng, sẵn sàng bỏ ra một khoản lớn để thu được lợi nhuận nhanh chóng. Hiển nhiên, mạo hiểm sẽ đi kèm với rủi ro. Bạn không thể đoán trước được thị trường sẽ diễn biến như thế nào, nên rất dễ rơi vào cảnh thua lỗ nếu gặp phải những tình huống xấu.
Chưa hết, với những người muốn làm giàu bằng kinh doanh, họ có thể sẽ phải đối mặt với vấn đề đòn bẩy thương mại.
Nếu muốn làm giàu nhanh hẳn là phải vay nợ vốn để làm tăng giá nhanh hơn. Và nếu việc kinh doanh không thành công, những khoản vay sẽ có thể trở thành gánh nặng khổng lồ.
Khi mới bắt đầu bước vào con đường đầu tư, Charlie Munger sử dụng rất nhiều đòn bẩy để đầu tư vào cổ phiếu. Nhưng dần dần ông nhận ra những rủi ro có thể gặp phải từ hình thức này. Vậy nên ông cố gắng tránh vay nợ hết sức có thể, chỉ tập trung vào đầu tư dài hạn, để tìm kiếm lợi nhuận bền vững.
2. Biết tự ý thức về giới hạn hiểu biết của bản thân để sử dụng chúng hợp lý
Vẫn là câu chuyện tránh sự mạo hiểm. Khi nhận thức được hiểu biết của mình đến đâu, bạn có thể tránh rót tiền vào những lĩnh vực mà mình không nắm rõ. Chính nhờ quan điểm này mà Munger đã tránh được một rủi ro khá lớn.
Ấy là một câu chuyện từ cuối những năm 90, khi mà các cổ phiếu công nghệ đang ở thời kỳ đỉnh cao của bong bóng, rất nhiều nhà đầu tư đâm đầu vào. Khi đó, Munger không có quá nhiều kiến thức về cổ phiếu công nghệ hay internet, vì vậy ông quyết định không tham gia mua bán những cổ phiếu này.
Thậm chí nhiều nhà đầu tư lúc đấy còn cho rằng Munger đã xuống phong độ khi bỏ lỡ những cơ hội đầu tư tốt. Nhưng họ không biết rằng chính mình mới đang mắc sai lầm.
Không lâu sau đó, bong bóng vỡ. Các cổ phiếu công nghệ tụt dốc không phanh khiến cho rất nhiều nhà đầu tư phải khốn đốn. Bấy giờ họ mới nhận ra người sáng suốt nhất chính là Charlie Munger.
3. Muốn bắt cá trong bể, hãy làm cạn bể trước
Một việc rất quan trọng trong đầu tư chứng khoán đó là nắm bắt được cơ hội đầu tư. Vậy làm thế nào để nắm bắt đúng cơ hội vào đúng thời điểm?
Có những lúc thị trường rơi vào trạng thái khủng hoảng, các nhà đầu tư ra sức bán cổ phiếu, thậm chí là cả những cổ phiếu tiềm năng mà họ đã nắm giữ trong thời gian dài. Chính những lúc như vậy khiến cho “bể cạn”, từ đó mà “cá lớn” xuất hiện. Giá cổ phiếu xuống thấp giúp Munger thấy được những cơ hội lớn, chính là những doanh nghiệp tiềm năng bị rớt giá trong khủng hoảng.
4. Lạm dụng đa dạng hóa trong đầu tư là một sai lầm
Tất nhiên, ai cũng biết đa dạng hóa là một chiến lược hiệu quả trong đầu tư. Nhưng không phải ai cũng biết áp dụng đúng cách để nó thật sự hiệu quả.
Thông thường các chuyên gia tư vấn tài chính dùng cách đa dạng hóa để thể hiện năng lực của mình. Tuy nhiên, nếu sở hữu quá nhiều cổ phiếu trong một danh mục có thể gây ra tình trạng triệt tiêu lẫn nhau giữa các cổ phiếu.
Charlie Munger cho rằng, “ít mà chất còn hơn nhiều mà loãng”. Nếu đầu tư vào những doanh nghiệp có nền tảng vững chắc, có mức giá bán không quá cao, danh mục đầu tư của bạn hoàn toàn có thể giữ ở mức chỉ từ 10 doanh nghiệp hoặc ít hơn.
Nhờ vậy, bạn có thể tránh được những rủi ro bất ngờ nhưng vẫn giữ được danh mục đầu tư tăng trưởng ổn định.
Vì vậy Munger khuyên các nhà đầu tư không nên tôn thờ đa dạng hóa danh mục một cách mù quáng mà hãy giữ danh mục ở mức có thể dễ dàng điều chỉnh.
Là một nhà đầu tư vĩ đại của thế kỷ, Charlie Munger không chỉ để lại cho chúng ta những bài học đắt giá về đầu tư, mà còn mang đến những bài học sâu sắc về chiến thắng số phận, nghị lực vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống.
____________________________________
* Click để tải sách Nhà đầu tư thông minh – Benjamin Graham file PDF
